در سال ۱۲۹۵ هجری قمری در شهر مبارکپور، ضلع اعظم گرهه هندوستان، خداوند متعال به مولوی ضیاء الدین و همسر پرهیزگارش فرزندی عنایت فرمود که به واسطه ارادت به خاتم پیامبران (صلى‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، او را نبی بخش نامیدند. وی در آغوش گرم خانواده و طبیعت گرم و بارانی منطقه، با گردش در باغات و جنگل های سبز و خرم دوران نوجوانی و جوانی را می گذرانید. از آغاز زندگی قلم را دوست می داشت و به آموختن، خواندن و نوشتن پرداخت. خانواده اش به بمبئی مهاجرت کردند، در آنجا طفل نابغه به تحصیل ادامه داد و به زودی خطاط زبردست و نقاشی چیره دست گردید؛ به طوری که در عنفوان شباب در یکی از چاپخانه های بمبئی، بهترین شغل و بیشترین درآمد را داشت. در عین حال آتش عشق کسب دانش آن گونه در کانون دلش شعله می کشید که لحظه ای آرام نداشت.
یکی از عوامل اصلی حرکت بزرگ مرحوم علامه مولوی، در مسیر ترقی و کمال، جملات و نصایح یکی از علمای هندوستان، در ترغیب و ضرورت تحصیل علم و دانش بوده است.
این خاطره را بعدها آن بزرگوار چنین به رشته تحریر درآورد:
تا اینکه شبی در مسجد شیعیان بمبئی (مُغَل مسجد که اکنون نیز دائر است)، با دوستان و رفقاء خدمت مولوی علی بخش (مرحوم) نشسته بودیم. ایشان در جواب ملا محمد حسین فرمودند: «انسان باید بداند که تحصیل علم در مورد او مقدر نشده است هر کسی به اندازه سعی و کوشش خودش می تواند کسب دانش نماید.»
در آن هنگام هیجده سال از عمرم گذشته بود، کلام آن دانشمند بزرگ در قلبم تأثیر عمیقی گذاشت. آن روزها در بمبئی همه گونه وسائل آسایش و رفاه برای من مهیا بود. همان شب به فکر فرو رفتم که اگر بر همین حال بمیرم تا ابد جاهل خواهم ماند.
در همان هفته تصمیم گرفتم برای تحصیل علم از بمبئی هجرت کنم و استخاره نمودم، برای لاهور خوب آمد. مقصود من از این حرکت (هجرت) تحصیل ادبیات عرب و علوم اسلامی برای فهم قرآن و روایات آل محمد (علیهم‌السلام) بود.
مرحوم مولوی نبی بخش با این هدف بزرگ و الهی به لاهور هجرت کرد و پس از سالیان متمادی تحصیل در دانشگاه پنجاب، در رشته های ادبیات عرب و ادبیات انگلیسی و تحصیل زبان عبری و ادبیات فارسی و قرائت قرآن و علوم اسلامی با رتبه ممتاز، فارغ التحصیل شد.
مرحوم مولوی نبی بخش، پس از فراغت از تحصیل در رشته علوم اسلامی از دانشگاه پنجاب، با سرکار علامه الشیخ عبدالعلی هروی، که یکی از بزرگترین علمای اسلامی دوره قاجاریه بود و به هندوستان هجرت کرده بود، ملاقات کرد و از تحقیقات وسیع و عمیق آن بزرگوار در تفسیر آیات قرآن و سایر معارف و علوم اسلامی بسیار بهره جست.
اثری که از مرحوم علامه هروی باقیمانده، کتاب «مواعظ حسنه» است که ترجمه منابر و سخنرانی های آن بزرگوار در مجالس هندوستان، به زبان اردو می باشد.
علامه مولوی نبی بخش، پس از یک عمر تحقیق و مطالعه و تدبر و شناوری در اقیانوس علوم قرآن، موفق به تألیف کتاب های بسیار در موضوعات: توحید، نبوت، امامت و شناخت واقعی انسان و جهان از دیدگاه قرآن و مذهب حق شیعه اثنی عشری گردید.
