آیت الله العظمی سید سبط حسين نقوی

سید سبط حسین بن سید رمضان على جائسي فرزند امة الهادی دختر غلام حسین بود. ولادت وی به قول آقای شمس بعد از وفات سلطان العلماء در ۱۵ شعبان ۱۲۸۴ ه ق اتفاق افتاد.

حسن اتفاق این که نام وی با «حضرت صاحب الزمان» هم عدد است. او در لكنهو، در محیط خانوادگی سلطان العلماء، زاده شد و تربیت یافت. مولانا حبیب حیدر، استاد تعلیمات ابتدایی او بود و سپس در محضر استادانی بزرگ مانند مولانا محمد حسین بحرالعلوم، ملاذالعلماء سید بچن، تاج العلماء سید علی محمد به آموختن قرآن، حدیث، تفسیر و فقه و معقول و منقول مشغول شد. در طب نیز از محضر حکیم محمدجی استفاده کرد. آموخته های خود را به طلاب تدریس می کرد. به فقه و اصول علاقه ای بخصوص داشت. کتابهای فقه و اصول اهل سنت را میخواند و تدریس می کرد.

در سال ۱۹۰۱م پس از پایان تحصیلاتش به باب مدينة العلم رفت و از نجف به کربلا و سامره رسید و در آن جا با آقا بزرگ میرزا محمد حسین شیرازی و در نجف با میرزا حبیب الله رشتی و شیخ علی یزدی و در کربلا با میرزا محمد حسین شهرستانی ملاقات کرد و همه شخصیتهای بزرگ زینت بخش مسند اجتهاد او شدند. سبط حسین از محضر همه استادان استفاده برد اما کسب فیض از درسهای آقای شهرستانی و آقای شیرازی سیزده سال به طول انجامید و در دوره را تمام کرد و در فقه و اصول به درجه اجتهاد رسید.

درس آقای محمدحسین شیرازی را همیشه یاد میکرد و می گفت: اگر آقای شیرازی باز هم زنده بود من تا آخر عمر در درس وی شرکت می کردم.

آقای شهرستانی هم به او احترام می گذاشت و میخواست که او درس خارج را شروع کند اما مولانا این درس را شروع نکرد بلکه بعد از وفات وی درس خارج را در کربلا آغاز نمود.

از سال ۱۳۱۹ تا ۱۳۲۳ ه ق از طرف شیوخ و اکابر عراق اجازه ها دریافت کرد و آنگاه به وطن خود بازگشت.

علمای لکنهو از وی استقبال کردند و مقام علمی او را ستودند، به طوری که بعد از آیت الله العظمی علن، مولانا سبط حسین مرجع شبه قاره هند شد.

وی رئیس مدرسه سلیمانیه پتنه و مدرسه منصبیة بود، و چون بزرگترین اصولی عهد خود به شمار می رفت. او علاوه بر درس و تدریس کتابهایی مهم نیز تألیف کرده است.

در اصول و فقه، عقاید و کلام و نیز در ادب و شعر عربی، فارسی و اردو متبحر بود. در علم طب هم مهارت تام داشت و در معالجه بیماران و تشخيص مرض ممتاز بود. در اواخر عمر به جونپور رفت و در همانجا در ۴ مارس ۱۹۵۲م / جمادی الثانی ۱۳۷۲ ه ق درگذشت.

فرزندان متعدد داشت که از آن جمله می توان محمدباقر شمس را که در تاریخ و ادب شهرت دارد، نام برد.