Ayatullah Al-uzma Syed Najmul Hasan Najmul Millat

وی یکی از علمای بزرگ دوره اخیر در تاریخ علمای شبه قاره هند بود که طرح جدیدی را برای اشاعه اسلام و تبلیغ دین پی ریزی کرد.

مولانا نجم الحسن بن سید اکبر حسین رضوی در ۶ ذی الحجه ۱۲۷۹ ه ق در امروهه به دنیا آمد. پدرش سید اکبر حسین فردی بسیار بزرگوار، عابد و زاهد، فاضل و شاعر بود و در محله دانشمندان زندگی می کرد، وی فرزندش را برای تحصیل علم دین پرورش داد و پس از پایان دروس ابتدایی او را برای ادامه تحصیل به نزد مولانا سید تفضل حسین سنبھلی فرستاد و پس از استفاده از وجود ایشان عازم لكنهو شد و در آن جا تمام علوم اسلامی را در محضر استادان معروف مانند سید ابو الحسن ابو، مفتی محمد عباس و ملا علی نقی فراگرفت.

مولانا نجم الحسن فردی بسیار باهوش و ساعی و نیز صاحب ذوق بود و از این لحاظ مورد توجه و محبت استادان قرار گرفت و منتی او را به دامادی خویش پذیرفت و به او اجازههایی عنایت کرد.

مولانا نجم الحسن به تدریس پرداخت و در تفسیر و حدیث، فقه و اصول و ادب و هیئت نیز اشتهار یافت. وی در منزل مولانا سید محمد مهدی ادیب که هر پانزده روز یک بار جلسه شعر و ادب برگزار میکرد شرکت می جست و با خواندن قصاید و اشعار فصیح و بلیغ خویش گوی سبقت را از دیگران می ربود و به درجه ای از شایستگی رسید که از سوی حضرت آیة الله سید محمدکاظم طباطبایی، آية الله سید اسماعیل صدر، آية الله شیخ عباس آل كاشف الغطاء، آية الله محمدحسین مامقانی و آقای سید ابو الحسن لكنهوی به دریافت اجازاتی نایل آمد که این خود نشان دهنده فقاهت مسلم اوست.

وی در سال ۱۳۲۶ ه ق به ریاست کنفرانس شیعه انتخاب شد و در سال ۱۳۲۹ ه ق به ایران و عراق رفت. نواب حامد علیخان رامپور او را به سمت سرپرست اداره آموزش و پرورش تعیین کرد.

در سال ۱۳۲۷ ه ق فرزند ارشدش سید محمد و در سال ۱۳۴۱ دو فرزند جوانترش محمد کاظم درگذشتند ولی او در فراق آنها همچنان صبور و مقاوم بود و به کارهای خویش ادامه می داد و در رفع نیازهای جدید علمی برای طالبان علم میکوشید و بر اثر تلاش او مدرسه ناظمیه و مدرسة الواعظين، مؤيد العلوم و انتشار مجلات الواعظ و غیره به وجود آمدند و کتابهای مفتی محمد عباس شامل تفسير قرآن مجید به زبان انگلیسی و صحيفه كامله و امثال آن و بطور کلی حدود پنجاه کتاب به چاپ رسید و در میان آنها، تجلیات و سوانح مفتی محمد عباس هم به چشم می خورد.

وی به شرکت در مجالس و محافل علاقه زیادی داشت و به تشکیل مجالس عزاداری اهتمام خاص می ورزید و همچنین در برگزاری اعیاد، بخصوص جشن ۱۵ شعبان علاقه مند بود و در آن جش گندم و طلا و نقره تقسیم میکرد.

وی شاگردان و مبلغان زیادی تربیت کرد که در مغرب و مشرق وی را مقتدای خویش میدانستند، حکومت به او احترام می گذاشت و از حضور در دادگستری مستثنی بود و نیز لقب شمس العلماء یی دریافت کرده بود،

در کمینه پگت یا کمیسیون السپ و یا سایر کمیسیونهای بزرگ اظهارنظر می کرد و رأی نجم الملة حایز اهمیت بود. چرا که نفوذ وی در نهضت لكنهو حکومت را می ترساند و بعلاوه روابط دوستانه و برادرانه با ناصرالمله داشت و بدون مشورت یکدیگر کاری را انجام نمی دادند.

وی با علمای فرنگی محل نیز روابط دوستانه و نزدیک داشت و علمای بزرگ فرنگی محل را دیدم که بر جنازه اش می گریستند.

مولانا در مقابل خانه خود میدان سر پوشیده ای داشت که فرش آن از پوریا بود، در آن جا با امرا و نوابان و حاکمان ملاقات و صحبت می کرد و حتی در این محل ضمن تدریس به توضیح و پاسخ مسایل مردم می پرداخت و به فقرا کمک می کرد.

مولانا فردی بلند قامت بود، کلاه را بر سر کج می گذاشت با شال گردن و عبای سفید و کفش سفید مخملی بر درشکه سوار می شد، چهر؛ نورانی و ریش بلندی داشت. 

فرزندان

او دو فرزند جوانش که در علم و فضل تا درجه اجتهاد رسیدند، درگذشتند و دو فرزند دیگر او به نامهای: مولانا سید محمد و مولانا سید محمدکاظم هم اکنون زنده اند.

شاگردان

نجم العلماء در میان استادان و علمای زمان خود، شاگردان زیادی داشت که فهرست اسامی آنان طولانی است.

مرحوم مولانا در تعلیم و تربیت طلاب باهوش کوشش فراوان می کرد و استعداد ذاتی آنان را نمایان می ساخت. از میان آنان مولانا سبط حسن، مولانا عدیل اختر، حافظ کفایت حسین و مولانا یوسف حسین معروف هستند.

تأسیس مدرسه ناظمیه و مشارع الشرائع که به تشویق مولانا سید ابو الحسن ابو در سال ۱۳۰۸ ه ق و مرحوم میرزا محمد عباس علیخان تأسیس شده بود سرپرستی آنها را نجم الملة بر عهده داشت، نجم الملة برای آن مدارس زحمتهای زیادی کشید، طلاب از گوشه و کنار به ناظمیه می آمدند و بعد از تمام کردن دوره پانزده ساله با دریافت مدرک ممتازالافاضل سرفراز می شدند. مدرسه سلطان المدارس و ناظمیه مدارس بزرگ دینی قرن ماست که از آن مدارس صدها ادیب، مصنف، خطیب، طبيب، حافظ، قاضی و مدرس خارج می شوند تا آنجا که از کشمير تا دکن و از هند تا آفریقا از وجود آنان استفاده می شود. نجم الملة با هوشیاری و مدیریت عالی ساختمان جدید مدرسه را ساخت و آن را ترقی بخشید و سرانجام در همان مدرسه دار فانی را وداع گفت.

مدرسة الواعظین نیز در سال ۱۳۳۸ هجری با سرمایه راجه محمود و برادرش برای تبلیغ به روش جدیدی تأسیس شد و در این جا طلاب شبه قاره هند تربیت می شدند و پس از پایان تحصیل برای تبلیغ به نقاط مختلف و از جمله کشورهای اسلامی اعزام می شدند. شعبه ای برای نشر و اشاعه نیز در این مدرسه تأسیس شد و کتابهای علمی و تبلیغی و مجله ماهانه الواعظ به چاپ می رسید و افکار و تعلیمات لازم را از طریق ترجمه مستقیم به زبان اردو تبلیغ می کردند. ترجمه انگلیسی قرآن مجید، ترجمه های صحیفه كامله ومجالس المؤمنین و مجله مسلم گزارش مسلمانان به زبان انگلیسی نیز چاپ میشد.

علاوه بر اینها، چاپخانه های اردو و انگلیسی برای تکثیر و انتشار کتابها و مجلات و رساله ها در این مدرسه تأسیس شد و کتابخانه بسیار بزرگی با منابع و ذخایر نادر برای تحقیق و تعلیم در مدرسة الواعظین هم اکنون وجود دارد.

وی مقالات و رساله های متعدد و حواشی فراوان بر کتب نوشت و قصاید زیادی سرود و به تصحیح کتب فراوان نیز دست یافت و کتابهای دیگران را اصلاح می کرد و به چاپ می رساند. نامی چند از میان آنها بدین قرار است:

المحاسن

سرادق عفت (چاپی)

جوابهای صدها سؤال و هزاران نامه به زبان عربی، فارسی و اردو

دیوان اشعار عربی

النبوة والخلافة، (چاپی)

التوحيد (چاپی)

مورث النشاط في ارث الأحفاد والاسباط (عربی) با تقریظ شیخ زین العابدین مازندرانی (چاپی)

در سن هفتاد و پنج سالگی بود که ضعف و سستی وجودش را فراگرفت و سرانجام در روز یکشنبه ۱۷ صفر ۱۳۵۷ دق داعی اجل را لبیک گفت و شهری را در سوک خود نشاند. گروههای مختلف به لکنهو می آمدند و در میان اشک و ماتم جنازه اش تشیع شد، همه مردم از فقیر و امیر، سنی و شیعه حاکمان و زعما و علما و هزاران نفر دیگر در جنازه اش شرکت کردند و پس از انجام مراسم ویژه در مدرسه ناظمیه به خاک سپرده شد.